از سو مدیریت تا تروریسم محیط زیست

تجربه نشان داده است که تصمیم‌گیری‌های نادرست و غیر علمی تصمیم‌گیران در این حوزه، طی یک دهه گذشته باعث افزایش بی رویه تعداد حیوانات شهری خصوصاً سگ‌ها شده است. دلایل بسیار مهم دیگری نیز در افزایش جمعیت این حیوانات مؤثر بوده است که از جمله می‌توان به زباله و پسماند، کانون‌های تولید سگ و توله‌کشی، غذارسانی بی‌برنامه همشهریان به حیوانات و وجود پناهگاه‌های حیوانات که در بسیاری از موارد به یک شغل و درآمد پرسود تبدیل شده است
محیط زیست

فرزاد علیزاده فعال حقوق حیوانات در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: تجربه نشان داده است که تصمیم‌گیری‌های نادرست و غیر علمی تصمیم‌گیران در این حوزه، طی یک دهه گذشته باعث افزایش بی رویه تعداد حیوانات شهری خصوصاً سگ‌ها شده است. دلایل بسیار مهم دیگری نیز در افزایش جمعیت این حیوانات مؤثر بوده است که از جمله می‌توان به زباله و پسماند، کانون‌های تولید سگ و توله‌کشی، غذارسانی بی‌برنامه همشهریان به حیوانات و وجود پناهگاه‌های حیوانات که در بسیاری از موارد به یک شغل و درآمد پرسود تبدیل شده است، اشاره کرد که همگی در همان عامل اول یعنی نگرش غلط مدیران شهری ریشه دارد.

فرزاد علیزاده فعال حقوق حیوانات در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: تجربه نشان داده است که تصمیم‌گیری‌های نادرست و غیر علمی تصمیم‌گیران در این حوزه، طی یک دهه گذشته باعث افزایش بی رویه تعداد حیوانات شهری خصوصاً سگ‌ها شده است. دلایل بسیار مهم دیگری نیز در افزایش جمعیت این حیوانات مؤثر بوده است که از جمله می‌توان به زباله و پسماند، کانون‌های تولید سگ و توله‌کشی، غذارسانی بی‌برنامه همشهریان به حیوانات و وجود پناهگاه‌های حیوانات که در بسیاری از موارد به یک شغل و درآمد پرسود تبدیل شده است، اشاره کرد که همگی در همان عامل اول یعنی نگرش غلط مدیران شهری ریشه دارد.

علیزاده افزود: بر هیچکس پوشیده نیست که این فقدان مدیریت صحیح نه تنها در مورد حیوانات شهری بلکه در مورد حیات وحش و کاهش تنوع زیستی کشور نیز وجود دارد. اصولاً، ً نوع نگرش به حیات وحش، نبود یک تعریف جامع از طبقه‌بندی گونه‌های نادر یا در معرض انقراض، فقدان دانش علمی در زمینه‌ی اهمیت تنوع زیستی در حفظ تعادل اکوسیستم‌ها، برداشت‌های شخصی و بعضاً سلیقه‌ای در سیاست‌گذاری‌ها و وجود خلاء‌های بسیار در تعریف، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای مدیریت حیات وحش و تنوع زیستی کشور نمونه‌هایی است از آن‌چه در حوزه‌ی مدیریتی محیط زیست و زیست بوم جانوری و گیاهی در ایران رخ می‌دهد.

وی تاکید کرد: امروزه، مبحث حقوق حیوانات در اکثر قریب به اتفاق کشورهای جهان مورد گفتگو و تاکید جامعه است. در کشور ما نیز که قوانین آن برگرفته از دین مبین اسلام است، بر حقوق حیوانات تاکید فراوان شده است. حجم و گستردگی بی‌شمار قوانین و توصیه‌های حمایت از حیوانات در اسلام در هیچ قانون و مکتب حمایتی دیگری به چشم نمی‌خورد. فقها معتقدند مفهوم اسلام در همین تسلیم شدن در مقابل قواعد خلقت و شناور شدن در مدار تکاملی هستی است (یسبح الله ما فی السماوات و ما فی العرض).

این فعال حقوق حیوانات گفت: قصد ندارم به تمامی آیات و احادیثی که در خصوص حمایت، رفاه، مهربانی و رعایت حقوق حیوانات اشاره کنم که خود یک جلد کتاب است اما تمامی این احادیث و آیات به این موضوع اشاره و دلالت دارد که انسان به عنوان اشرف مخلوقات بر محیط پیرامون خود (محیط زیست و زیستمندانش) دارای حق و حقوق متقابل است؛ یعنی هم انسان بر حیوان حق دارد و هم متقابلاً حیوانات بر انسان‌ها دارای حق هستند تا جایی که حق تعالی در سوره انعام می‌فرماید وَمَا مِنْ دَابَّهٍ فِی الْأَرْضِ وَلَا طَائِرٍ یَطِیرُ بِجَنَاحَیْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثَالُکُمْ مَا فَرَّطْنَا فِی الْکِتَابِ مِنْ شَیْءٍ ثُمَّ إِلَی رَبِّهِمْ یُحْشَرُونَ. هیچ جنبنده‌ای در زمین و هیچ پرنده‌ای که با دو بال خود پرواز می‌کند نیست مگر این‌که امت‌هایی همانند شما هستند. ما هیچ چیز را در این کتاب فروگذار نکردیم؛ سپس، همگی به سوی پروردگارشان محشور می‌گردند. (الانعام ۳۸)

علیزاده ادامه داد: در سوره انبیا نیز در خصوص هدفمند بودن نظام هستی تاکید فراوان شده است. بر این مبنا، می‌توان نتیجه گرفت که تمامی اجزای محیط زیست یکپارچه و هماهنگ است و تعادل اکولوژیک حاصل از آن بیانگر توحید و وجود خدایی یکتاست. این‌که خداوند جایگاه و رتبه‌ی حیوانات را هم ارز با امت‌هایی همانند انسان‌ها مرتبه می‌بخشد، نشان از جایگاه و اهمیت جانداران نزد حق تعالی دارد.

وی یادآور شد: خداوند در سوره بقره می‌فرماید فاسقان کسانی هستند که در روی زمین فساد می‌کنند؛ این‌ها زیان‌کارانند. واذا تولی سعی فی الارض لیفسد فیها ویهلک الحرث والنسل والله لایحب الفساد واذا قیل له اتق الله اخذته العزه بالاثم فحسبه جهنم ولبئس المهاد؛ (نشانه آن، این است که) هنگامی‌که روی برمی‌گردانند (و از نزد تو خارج می‌شوند)، در راه فساد در زمین کوشش می‌کنند و زراعت‌ها و چهارپایان را نابود می‌سازند؛ (با این‌که می‌دانند) خدا فساد را دوست نمی‌دارد. و هنگامی‌که به آن‌ها گفته شود از خدا بترس! لجاجت آنان بیشتر می‌شود و لجاجت و تعصب، آن‌ها را به گناه می‌کشاند. آتش دوزخ برای آنان کافی است و چه بد جایگاهی است!

این فعال حقوق حیوانات تاکید کرد: بدون تردید، بر همین پایه یعنی از منبع کتاب آسمانی است که در اصل ۵۰ قانون اساسی نگهداری و محافظت از محیط زیست، وظیفه‌ی همگانی تعریف و اعلام شده است. «در جمهوری اسلامی حفاظت محیط زیست، که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌گردد. از این رو، فعالیت‌های اقتصادی و غیر آنکه با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است‌.»

وی افزود: حال، با عنایت به فرموده‌ی خداوند در سوره‌ی بقره و تعبیر فساد در زمین، کسانی که محیط زیست را تخریب می‌کنند، حیوانات را مورد اذیت و آزار قرار می‌دهند یا آن‌ها را به هر روش و تحت هر عنوان کشتار می‌کنند، در حال انجام فساد بر روی زمینند. امروزه، در قوانین بین المللی و در جرم انگاری‌های مرتبط با آسیب‌ها و تخریب محیط زیست، آسیب به منابع طبیعی و اکوسیستم‌ها اصطلاح «تروریسم محیط زیست» به کار می‌رود؛ بدیهی است فسادی که در قرآن کریم به آن اشاره شده نیز می‌تواند در ذیل چنین اصطلاحی قرار گیرد. چرا که آسیب رساندن و کشتار حیوانات یا بهره‌کشی از آن‌ها نهایتاً آسیب به اکوسیستم‌های طبیعی محسوب می‌شود و بیراه نیست اگر فردی که به تخریب محیط زیست و زیستمندانش مبادرت می‌ورزد به «تروریست محیط زیست» تعبیر شود.

علیزاده در پایان گفت: با توجه به رویکرد و تجربه کشورهای درگیر با مسأله‌ی مدیریت محیط زیست، مدیریت حیوانات شهری، مدیریت حیات وحش و تنوع زیستی و آن‌چه در این نوشتار به اختصار ارائه شد، باید پرسید چرا در کشور ما مدیران و تصمیم‌گیرندگان بخش‌های دولتیِ متولی مدیریت حیات وحش و حیوانات شهری به جای اصلاح سو مدیریت‌ها و بهره‌گیری از تجارب جهانی، در مسیری حرکت می‌کنند که راه را برای مجرمان (بخوانید تروریست‌های محیط زیست) هموار می‌سازند و آب به آسیاب ِدشمنان محیط زیست ایران می‌ریزند؟

کد خبر 4810010
یوز آسیایی
پیشنهاد سردبیر

سلاخی می‌گریست ، به قناری کوچکی دل‌باخته بود!

بهتر آن است پروژه‌های پر سروصدای تکثیر در اسارت و محصولات تکثیری آن را به‌حساب تلاش برای احیای جمعیت یوزها در طبیعت نگذاریم و دراین‌خصوص در مواجهه با افکار و احساسات عمومی قدری صادقانه و لااقل حرفه‌ای‌تر رفتار نماییم.
متأسفانه، لابی‌های فعال در حوزه حیات‌وحش با دادن نشانی‌های غلط اجازه نمی‌دهند که حقیقت به گوش مسئولان رده‌بالا برسد.

پارادایم انسان
پیشنهاد سردبیر

حذف پارادایم انسان‌محور از مطالعات حیات‌وحش و تنوع زیستی

طبق تعریف علوم مهندسی منابع طبیعی، محیط‌زیست و جنگل، «حیات‌وحش» (wildlife)، به همه‌ی موجودات گیاهی و جانوری که در محیط طبیعی – بدون مداخله‌ی انسان – زندگی می‌کنند، گفته می‌شود. درواقع حیات‌وحش به کلیه‌ی جان‌داران ازقبیل پستان‌داران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان گفته می‌شود که به‌صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان برروی کره‌ی زمین زندگی می‌کنند و آب و خوراک خود را خود تامین می‌کنند.

عدالت زیستی
پیشنهاد سردبیر

وگانیسم: چیستی و چرایی/ محبوبه قلی پور

زمانی که از گیاه‌خواری به‌مثابه یک روش تغذیه‌ی سالمِ دوست‌دارِ محیط‌زیست صحبت می‌کنیم، صرفن از مصرفِ رژیمِ غذاییِ مبتنی‌بر گیاه حرف می‌زنیم؛ اما هنگامی‌که از قایل‌شدن یک حق برای حیوانات سخن می‌گوییم، از «وگانیسم» دفاع می‌کنیم که طبق آخرین تعریف انجمن وگان بریتانیا «فلسفه و روشی از زندگی‌ست که به‌دنبال حذفِ همه‌ی اَشکال استثمار و ظلم به حیوانات برای غذا، پوشاک یا هرچیز دیگری است».

پیشنهاد سردبیر

سرآغاز جنبش جهانی علیه «سموم» و «آفت‌کش‌ها»

در تاریخ تمدن کتاب‌های انگشت‌شماری توانسته‌اند مسیر جهان را تغییر دهند و کتاب «بهار خاموش» یکی از آن کتاب‌های تاریخ‌ساز است. مشاهده‌ی جسم بی‌جان پرندگان در یکی از شهرهای آمریکا که در اثر سم جان خود را ازدست داده بودند، سرآغازی بر نگارش این کتاب توسط «راشل کارسون» در سال ۱۹۶۲ شد. پس‌از جنگ جهانی دوم استفاده‌ی بی‌رویه از سموم شیمیایی آفت‌کش، توجه کارسون را به خود جلب کرد و او را واداشت تا مردم را از اثرات درازمدت سموم آفت‌کش آگاه سازد.

پیشنهاد سردبیر

دست خالی در مقابل تخریبگران

مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست در آستانه آبگیری سد چم‌شیر، پس از اینکه متخصصان و فعالان محیط‌زیست در مورد خطرات زیست‌محیطی آبگیری این سد، انواع بیانیه‌ها را صادر کردند، می‌گویند که نمی‌گذارند تجربه گتوند تکرار شود و صدها هزار تن نمک اراضی پایین‌دست را از بین ببرد. اما چه‌کسی یا نهادی جلوی پروژه‌ای را که کارهای اجرایی آن با سرمایه‌گذاری خارجی 94درصد پیشرفت داشته، می‌گیرد؟

مقالات

بررسی علل ژنتیکی انقراض یوز ایرانی

یوزپلنگ تنها گونه از جنس و زیرخانواده Acinonyx است که روند جمعیت جهانی کاهشی را تجربه میکند. این گونه با تغییرات ژنتیکی پایین شناخته میشود. تمام جمعیتهای زیرگونه یوز آسیایی در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا منقرض شده و ایران آخرین پناهگاه یوز آسیایی در دنیاست. زیرگونه یوز آسیایی در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت در زمره گونه های در آستانه انقراض قرار دارد و به دلیل کاهش شدید تنوع ژنی ناشی از کاهش شدید جمعیت ناشی از تخریب زیستگاه، جدایی جغرافیایی و افزایش درون آمیزی تعداد اندکی از آنها در طبیعت ایران باقیمانده است.