انسان ، عامل اصلی تلفات گوشتخواران بزرگ/ایمان بهلولی

بر اساس آمار اعلام‌شده از سوی سازمان محیط زیست بخش عمده تلفات و کاهش جمعیت گوشتخواران بزرگ‌جثه در ۴۰ سال گذشته ناشی از تعارضات میان بومیان و حیات وحش و همچنین تصادفات جاده‌ای است. با این حال سازمان محیط زیست در مدیریت این دو عامل موفقیتی حاصل نکرده است.
تلفات گوشتخواران بزرگ

خبرگزاری میزان:

بر اساس آمار اعلام‌شده از سوی سازمان محیط زیست بخش عمده تلفات و کاهش جمعیت گوشتخواران بزرگ‌جثه در ۴۰ سال گذشته ناشی از تعارضات میان بومیان و حیات وحش و همچنین تصادفات جاده‌ای است. با این حال سازمان محیط زیست در مدیریت این دو عامل موفقیتی حاصل نکرده: دامداران هنوز برای حفاظت از گله‌های دام، جان پلنگ و گرگ و کفتار را می‌گیرند، باغداران و کشاورزان، جان خرسها را و جاده‌هایی که قلب زیستگاه‌های حیات وحش را شکافته‌اند جان بسیاری از گونه‌های جانوری کشور را.

در ادامه یادداشت ایمان بهلولی، فعال محیط زیست را در خصوص عوامل کاهش جمعیت گوشختواران یزرگ‌جثه ایران می‌خوانید:

“تعارضات میان انسان و حیات وحش، عامل اصلی تلفات گوشتخواران بزرگ‌جثه در جهان به شمار رفته و اثراتی جبران‌ناپذیر بر جمعیت وحوش به جا گذاشته است.
بر اساس گزارش سازمان محیط زیست کشورمان از بهمن ماه ۱۳۵۸ تا بهمن ماه ۱۳۹۹ ۳۹۹ مورد درگیری و میان انسان و حیات وحش رخ داده که به مرگ ۴۴۳ گوشتخوار شامل ۳۰٪ خرس قهوه‌ای، ۲۴٪ پلنگ ایرانی و ۱۷٪ کفتار راه‌راه منجر شده است. تلفاتی که همگی از تعارضات میان دامداران، باغ‌داران و کشاورزان نشأت گرفته‌اند.
در حال حاضر ۶ گوشتخوار بزرگ‌جثه در ایران زندگی می‌کنند: یوزپلنگ آسیایی، پلنگ ایرانی، کفتار راه‌راه، خرس قهوه‌ای، خرس سیاه‌ آسیایی و گرگ که متاسفانه عامدانه توسط بومیان کشته می‌شوند؛ بومیانی که به قصد حفاظت از دام‌ها، در مقابل حمله گوشتخواران، به ویژه پلنگ و یا جلوگیری از وارد آمدن خسارت به باغات و مزارع کشاورزی توسط خرس با استفاده از اسلحه یا طعمه مسموم، این جانوران ارزشند را از پای در می‌آورند.
نکته قابل تامل این است که ۷۵٪ از این تلفات گوشتخواران در ۴۰ سال گذشته مستقیما توسط سلاح گرم دامداران، چوپانان، کشاورزان و باغداران و بدون بهره گرفتن از سگ‌های گله یا سگ‌های نگهبان مزارع رقم خورده است.
تلفات حیات وحش در پی تصادفات جاده‌ای هم بخش دیگری از عوامل کاهش جمعیت گوشتخواران توسط انسان است.
به عنوان مثال در مورد یوزپلنگ ایرانی که در لیست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) در رده در خطرانقراض قرار دارد , سه عامل اصلی تلفات به ترتیب دامداران، تصادفات جاده‌ای و متخلفان شکار و صید محسوب می‌شوند.
بر اساس آمار اعلام‌شده توسط کارشناسان، از سال ۲۰۰۲ تا سال ۲۰۱۶ متاسفانه ۲۱ یوزپلنگ توسط دامداران کشته‌ شده‌اند. در واقع در این بازه زمانی ۶۱.۹ درصد از تلفات یوزپلنگ به دست دامداران رقم خورده‌ در حالی که تا به حال هیچ آمار و اطلاعات موثقی از حمله یوزپلنگ به گله‌های دام گزارش نشده است. از این رو گمان می‌رود که دلیل اصلی کشتار یوزپلنگ‌ها به دست دامداران و چوپانان شباهت ظاهری یوزپلنگ با پلنگ است.
در خصوص تصادفات جاده‌ای هم طبق آمار منتشرشده توسط کارشناسان، از ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۶ هم ۱۴ یوزپلنگ بر اثر تصادفات جاده ای تلف شده‌اند.

امار تلفات گوشتخواران بزرگ ایران
حالا سوال اینجاست که متولیان حفاظت از حیات وحش برای این دو خطری که عامل اصلی تلفات وحوش هستند چه چاره‌ای اندیشیده و چه تدابیری در دست اجرا دارد؟ آیا به منظور کاهش تعارضات و کشتار عامدانه حیات وحش برنامه‌ای برای آموزش جوامع محلی و یا راهکاری برای جبران خسارات ناشی از حیات وحش دارد؟ برای ایمن‌سازی جاده‌های حادثه‌خیز و جلوگیری از جاده‌سازی و معدن‌کاوی در زیستگاه‌های حیات وحش چطور؟
نکته‌ای که در خصوص تصادفات جاده‌ای بسیار حائز اهمیت است که بدانیم چرا گربه سانان در شب وسط جاده میخکوب می شوند , ساختار چشم گربه سانان از تعداد بسیار زیادی سلولهای استوانه‌ای تشکیل شده که شب‌ها فعال شده و نسبت به کمترین نور به شدت حساس هستند در نتیجه امکان دید بهتر در شب را به آنها می‌دهد. لذا پس از نگاه کردن به چراغ ماشین‌ها، گربه‌سانان موقتا دچار کوری شده و در وسط جاده میخکوب می‌شوند. به همین دلیل در چنین مواقعی، بهترین کار، خاموش کردن چراغ‌ها و کاهش سرعت است و البته توجه به تابلوهایی که تردد گربه‌سانان را هشدار می‌دهند.
نجات حیات وحش بی مثال کشورمان امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند اولویت‌بندی عوامل آسیب به جمعیت‌های حیات وحش و برنامه‌ریزی و آموزش عمومی برای مدیریت آنهاست.”

یوز آسیایی
پیشنهاد سردبیر

سلاخی می‌گریست ، به قناری کوچکی دل‌باخته بود!

بهتر آن است پروژه‌های پر سروصدای تکثیر در اسارت و محصولات تکثیری آن را به‌حساب تلاش برای احیای جمعیت یوزها در طبیعت نگذاریم و دراین‌خصوص در مواجهه با افکار و احساسات عمومی قدری صادقانه و لااقل حرفه‌ای‌تر رفتار نماییم.
متأسفانه، لابی‌های فعال در حوزه حیات‌وحش با دادن نشانی‌های غلط اجازه نمی‌دهند که حقیقت به گوش مسئولان رده‌بالا برسد.

پارادایم انسان
پیشنهاد سردبیر

حذف پارادایم انسان‌محور از مطالعات حیات‌وحش و تنوع زیستی

طبق تعریف علوم مهندسی منابع طبیعی، محیط‌زیست و جنگل، «حیات‌وحش» (wildlife)، به همه‌ی موجودات گیاهی و جانوری که در محیط طبیعی – بدون مداخله‌ی انسان – زندگی می‌کنند، گفته می‌شود. درواقع حیات‌وحش به کلیه‌ی جان‌داران ازقبیل پستان‌داران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان گفته می‌شود که به‌صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان برروی کره‌ی زمین زندگی می‌کنند و آب و خوراک خود را خود تامین می‌کنند.

عدالت زیستی
پیشنهاد سردبیر

وگانیسم: چیستی و چرایی/ محبوبه قلی پور

زمانی که از گیاه‌خواری به‌مثابه یک روش تغذیه‌ی سالمِ دوست‌دارِ محیط‌زیست صحبت می‌کنیم، صرفن از مصرفِ رژیمِ غذاییِ مبتنی‌بر گیاه حرف می‌زنیم؛ اما هنگامی‌که از قایل‌شدن یک حق برای حیوانات سخن می‌گوییم، از «وگانیسم» دفاع می‌کنیم که طبق آخرین تعریف انجمن وگان بریتانیا «فلسفه و روشی از زندگی‌ست که به‌دنبال حذفِ همه‌ی اَشکال استثمار و ظلم به حیوانات برای غذا، پوشاک یا هرچیز دیگری است».

پیشنهاد سردبیر

سرآغاز جنبش جهانی علیه «سموم» و «آفت‌کش‌ها»

در تاریخ تمدن کتاب‌های انگشت‌شماری توانسته‌اند مسیر جهان را تغییر دهند و کتاب «بهار خاموش» یکی از آن کتاب‌های تاریخ‌ساز است. مشاهده‌ی جسم بی‌جان پرندگان در یکی از شهرهای آمریکا که در اثر سم جان خود را ازدست داده بودند، سرآغازی بر نگارش این کتاب توسط «راشل کارسون» در سال ۱۹۶۲ شد. پس‌از جنگ جهانی دوم استفاده‌ی بی‌رویه از سموم شیمیایی آفت‌کش، توجه کارسون را به خود جلب کرد و او را واداشت تا مردم را از اثرات درازمدت سموم آفت‌کش آگاه سازد.

پیشنهاد سردبیر

دست خالی در مقابل تخریبگران

مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست در آستانه آبگیری سد چم‌شیر، پس از اینکه متخصصان و فعالان محیط‌زیست در مورد خطرات زیست‌محیطی آبگیری این سد، انواع بیانیه‌ها را صادر کردند، می‌گویند که نمی‌گذارند تجربه گتوند تکرار شود و صدها هزار تن نمک اراضی پایین‌دست را از بین ببرد. اما چه‌کسی یا نهادی جلوی پروژه‌ای را که کارهای اجرایی آن با سرمایه‌گذاری خارجی 94درصد پیشرفت داشته، می‌گیرد؟

مقالات

بررسی علل ژنتیکی انقراض یوز ایرانی

یوزپلنگ تنها گونه از جنس و زیرخانواده Acinonyx است که روند جمعیت جهانی کاهشی را تجربه میکند. این گونه با تغییرات ژنتیکی پایین شناخته میشود. تمام جمعیتهای زیرگونه یوز آسیایی در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا منقرض شده و ایران آخرین پناهگاه یوز آسیایی در دنیاست. زیرگونه یوز آسیایی در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت در زمره گونه های در آستانه انقراض قرار دارد و به دلیل کاهش شدید تنوع ژنی ناشی از کاهش شدید جمعیت ناشی از تخریب زیستگاه، جدایی جغرافیایی و افزایش درون آمیزی تعداد اندکی از آنها در طبیعت ایران باقیمانده است.