ایمان بهلولی در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه اکوسیستم جنگلی محل زندگی حدود ۸۰ درصد کل دوزیستان، ۷۵ درصد کل پرندگان و ۶۸ درصد کل پستانداران شناخته شده در جهان است، گفت: مداخله‌های انسان برای بهره‌برداری به ویژه گسترش کشاورزی و شهرسازی منجر به تخریب، قطعه قطعه شدن جنگل‌ها و افزایش اثر حاشیه‌ای Edge Effect میشود که این امر بزرگترین تهدید برای تنوع زیستی غنی و بی‌مثال جنگل‌هاست.
بهلولی افزود: به عنوان مثال مساحت جنگل‌های هیرکانی در چند دهه گذشته تقریبا به نصف کاهش یافته و سالانه مساحتی بالغ بر هزار هکتار از درختان قطع می‌شوند.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت گونه دارکوب گفت: دارکوب‌ها با توجه به صفات بیولوژیکی خود، بسیار حساس به پوشش جنگلی هستند و از گونه‌های شاخص برای اکوسیستم به شمار می‌روند. به این معنا که حفاظت موفق از آنها به معنای حفاظت از تمامی تنوع زیستی منطقه است.
این فعال محیط زیست ادامه داد: در دنیا ۲۵۴ گونه دارکوب وجود دارد که ۴۲ گونه آنها در لیست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت IUCN قرار دارند و متاسفانه ۴۰ درصد این لیست سرخ صرفا مربوط به آسیا است.
وی خاطرنشان کرد: دارکوب‌ها پرندگانی منزوی هستند که تمایل دارند در اعماق بکر جنگل‌های طبیعی و با درختان کهنسال قطور و یا حتی مرده زندگی کنند و از حاشیه جنگل‌ها و مصنوعات ساخته دست بشر گریزان هستند. ۲۵ گونه از دارکوب‌هایی که به لیست سرخ اضافه شده‌اند، به دلیل تخریب اراضی جنگلی برای گسترش کشاورزی و شهرسازی و خصوصا ۱۰ گونه توسط طرح‌های جنگلداری و قطع انتخابی درختان در رتبه‌بندی بالاتر تهدید هستند.
این عضو کانون پرنده‌نگری ایرانیان خاطرنشان کرد: تحقیقات علمی که در بخش ناهارخوران جنگل‌های هیرکانی انجام شده نیز مهر تاییدی بر گزارش‌های منتشر شده جهانی است که قطع کردن درختان کهنسال و ایجاد اثر حاشیه‌ای تاثیرات منفی بسزایی بر جمعیت دارکوب‌ها و کل اکوسیستم جنگلی داشته است. لذا تخریب جنگل‌ها منجر به پراکنده شدن دارکوب‌ها و ورود آنها به باغات میوه و گردو برای حفظ بقا و ایجاد یک تعارض انسان محور جدی میان باغداران و دارکوب‌ها شده که متاسفانه منجر به مرگ دارکوب‌ها و وارد آمدن خسارت به باغداران میشود.
وی اضافه کرد: نکته قابل تامل این است که در تحقیقات انجام شده در خصوص شرایط حفاظتی و پراکنش اکولوژیکی دارکوب‌ها در جهان، تنها شاهد حضور متوسط ۶.۷۸ درصد دارکوب‌ها در مناطق حفاظت شده هستیم و در آسیا میانگین۴۱.۸ درصد محدوده زندگی دارکوب‌ها دچار همپوشانی با صنایع کشاورزی و مصنوعات انسانی شده است.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه فریب ذهنی بزرگی که گریبانگیر اکثریت جامعه دلسوز محیط زیست کشور ما شده، بزرگنمایی بیش از حد حیوانات شهری و اظهار نظرهای مبالغه‌آمیز و غیرعلمی و بدون ماخذ در خصوص برآورد آسیب‌های وارده از آنها است که منجر به پاک شدن صورت مساله و بدتر شدن شرایط حفاظتی حیات وحش کشور خواهد شد و لذا شایسته نیست که در این مقطع حساس زیست محیطی کشور، بدون پژوهش معتبر اظهارنظرهای شخصی مغایر با تحقیقات و گزارش‌های معتبر علمی داشته باشیم.
بهلولی افزود: راه‌حل کاهش آسیب و جلوگیری از وارد آمدن آسیب مضاعف به جنگل‌ها، خصوصاً آتش‌سوزی‌هایی که طبق نظر متخصصین بیش از ۹۰ درصد عمدی هستند و هر ساله در جنگل‌های کشور شاهد آن هستیم، آموزش و افزایش آگاهی جوامع محلی از جمله کشاورزان و باغداران در خصوص روش‌های تقلیل آسیب و همچنین تجدیدنظر در قوانین جبران خسارت است؛ چرا که در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی از پرداخت خسارت به جوامع محلی به دلیل نداشتن ردیف بودجه در این خصوص سرباز می‌زند و سازمان محیط زیست هم جبران خسارت را منوط به مناطق حفاظت شده یا مناطق مجاور آن می‌داند.
وی در پایان گفت: در حالی که اکثر قریب به اتفاق تعارضات خونین میان انسان و حیات وحش که متاسفانه در اکثر موارد به مرگ حیات وحش ختم میشود در خارج از مناطق حفاظت شده رخ می‌دهند .
منابع:
Ilsøe, S. K., Kissling, W. D., Fjeldså, J., Sandel, B., & Svenning, J. C. (۲۰۱۷).
Global variation in woodpecker species richness shaped by tree availability.
https://doi.org/۱۰.۱۱۱۱/jbi.۱۳۰۰۹
Heino, M., Kummu, M., Makkonen, M., Mulligan, M., Verburg, P. H., Jalava, M., & Räsänen, T. A. (۲۰۱۵).
Forest loss in protected areas and intact forest landscapes: Aglobal analysis. PLoS ONE, ۱۰(۱۰), e۰۱۳۸۹۱۸.
https://doi.org/۱۰.۱۳۷۱/journal.pone.۰۱۳۸۹۱۸
Vergara-Tabares, D. L., Lammertink, M., Verga, E. G., Schaaf, A. A., & Nori, J. (۲۰۱۸).
Gone with the forest: Assessing global woodpecker conservation from land use patterns. Diversity and Distributions, ۲۴(۵), ۶۴۰–۶۵۱.
doi:۱۰.۱۱۱۱/ddi.۱۲۷۱۰
Jean-Christophe Vié, Craig Hilton-Taylor, S. N. Stuart(۲۰۰۹)
Wildlife in a Changing World: An Analysis of the ۲۰۰۸ IUCN Red List of Threatened Species
Mahmoudi, S., Sheykhi Ilanloo, S., Keyvanloo Shahrestanaki, A., Valizadegan, N., & Yousefi, M. (۲۰۱۶).
Effect of human-induced forest edges on the understory bird community in Hyrcanian forests in Iran: Implication for conservation and management
doi:۱۰.۱۰۱۶/j.foreco.۲۰۱۶.۱۰.۰۱۱
