سالانه هزار هکتار از جنگل‌های هیرکانی نابود می‌شود/ایمان بهلولی

ایسنا/البرز یک فعال محیط زیست گفت: مساحت جنگل‌های هیرکانی در چند دهه گذشته تقریباً به نصف کاهش یافته و سالانه مساحتی بالغ بر هزار هکتار از درختان قطع می‌شوند.
جنگل هیرکانی

ایمان بهلولی در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه اکوسیستم جنگلی محل زندگی حدود ۸۰ درصد کل دوزیستان، ۷۵ درصد کل پرندگان و ۶۸ درصد کل پستانداران شناخته شده در جهان است، گفت: مداخله‌های انسان برای بهره‌برداری به ویژه گسترش کشاورزی و شهرسازی منجر به تخریب، قطعه قطعه شدن جنگل‌ها و افزایش اثر حاشیه‌ای Edge Effect می‌شود که این امر بزرگترین تهدید برای تنوع زیستی غنی و بی‌مثال جنگل‌هاست.

بهلولی افزود: به عنوان مثال مساحت جنگل‌های هیرکانی در چند دهه گذشته تقریبا به نصف کاهش یافته و سالانه مساحتی بالغ بر هزار هکتار از درختان قطع می‌شوند.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت گونه دارکوب گفت: دارکوب‌ها با توجه به صفات بیولوژیکی خود، بسیار حساس به پوشش جنگلی هستند و از گونه‌های شاخص برای اکوسیستم به شمار می‌روند. به این معنا که حفاظت موفق از آنها به معنای حفاظت از تمامی تنوع زیستی منطقه است.

این فعال محیط زیست ادامه داد: در دنیا ۲۵۴ گونه دارکوب وجود دارد که ۴۲ گونه آنها در لیست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت IUCN قرار دارند و متاسفانه ۴۰ درصد این لیست سرخ صرفا مربوط به آسیا است.

دارکوب سر سرخ

وی خاطرنشان کرد: دارکوب‌ها پرندگانی منزوی هستند که تمایل دارند در اعماق بکر جنگل‌های طبیعی و با درختان کهنسال قطور و یا حتی مرده زندگی کنند و از حاشیه جنگل‌ها و مصنوعات ساخته دست بشر گریزان هستند. ۲۵ گونه از دارکوب‌هایی که به لیست سرخ اضافه شده‌اند، به دلیل تخریب اراضی جنگلی برای گسترش کشاورزی و شهرسازی و خصوصا ۱۰ گونه توسط طرح‌های  جنگلداری و قطع انتخابی درختان در رتبه‌بندی بالاتر تهدید هستند.

این عضو کانون پرنده‌نگری ایرانیان خاطرنشان کرد: تحقیقات علمی که در بخش ناهارخوران جنگل‌های هیرکانی انجام شده نیز مهر تاییدی بر گزارش‌های منتشر شده جهانی است که قطع کردن درختان کهنسال و ایجاد اثر حاشیه‌ای تاثیرات منفی بسزایی بر جمعیت دارکوب‌ها و کل اکوسیستم جنگلی داشته است. لذا تخریب جنگل‌ها منجر به پراکنده شدن دارکوب‌ها و ورود آنها به باغات میوه و گردو برای حفظ بقا و ایجاد یک تعارض انسان محور جدی میان باغداران و دارکوب‌ها شده که متاسفانه منجر به مرگ دارکوب‌ها و وارد آمدن خسارت به باغداران می‌شود.

دارکوب

وی اضافه کرد: نکته قابل تامل این است که در تحقیقات انجام شده در خصوص شرایط حفاظتی و پراکنش اکولوژیکی دارکوب‌ها در جهان، تنها شاهد حضور متوسط ۶.۷۸ درصد دارکوب‌ها در مناطق حفاظت شده هستیم و در آسیا میانگین۴۱.۸ درصد محدوده زندگی دارکوب‌ها دچار همپوشانی با صنایع کشاورزی و مصنوعات انسانی شده است.

وی خاطرنشان کرد: متاسفانه فریب ذهنی بزرگی که گریبانگیر اکثریت جامعه دلسوز محیط زیست کشور ما شده، بزرگنمایی بیش از حد حیوانات شهری و اظهار نظرهای مبالغه‌آمیز و غیرعلمی و بدون ماخذ در خصوص برآورد آسیب‌های وارده از آنها است که منجر به پاک شدن صورت مساله و بدتر شدن شرایط حفاظتی حیات وحش کشور خواهد شد و لذا شایسته نیست که در این مقطع حساس زیست محیطی کشور، بدون پژوهش معتبر اظهارنظرهای شخصی مغایر با تحقیقات و گزارش‌های معتبر علمی داشته باشیم.

بهلولی افزود: راه‌حل کاهش آسیب و جلوگیری از وارد آمدن آسیب مضاعف به جنگل‌ها، خصوصاً آتش‌سوزی‌هایی که طبق نظر متخصصین بیش از ۹۰ درصد عمدی هستند و هر ساله در جنگل‌های کشور  شاهد آن هستیم، آموزش و افزایش آگاهی جوامع محلی از جمله  کشاورزان و باغداران در خصوص  روش‌های تقلیل آسیب و همچنین تجدیدنظر در قوانین جبران خسارت است؛ چرا که  در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی از پرداخت خسارت به جوامع محلی به دلیل نداشتن ردیف بودجه در این خصوص سرباز می‌زند و سازمان محیط زیست هم جبران خسارت را  منوط به  مناطق حفاظت شده یا مناطق مجاور آن می‌داند.

وی در پایان گفت: در حالی که اکثر قریب به اتفاق تعارضات خونین میان انسان و حیات وحش که متاسفانه در اکثر موارد به مرگ حیات وحش ختم می‌شود در خارج از مناطق حفاظت شده رخ می‌دهند .

منابع:

Ilsøe, S. K., Kissling, W. D., Fjeldså, J., Sandel, B., & Svenning, J. C. (۲۰۱۷).

Global variation in woodpecker species richness shaped by tree availability.

https://doi.org/۱۰.۱۱۱۱/jbi.۱۳۰۰۹

Heino, M., Kummu, M., Makkonen, M., Mulligan, M., Verburg, P. H., Jalava, M., & Räsänen, T. A. (۲۰۱۵).

Forest loss in protected areas and intact forest landscapes: Aglobal analysis. PLoS ONE, ۱۰(۱۰), e۰۱۳۸۹۱۸.

https://doi.org/۱۰.۱۳۷۱/journal.pone.۰۱۳۸۹۱۸

Vergara-Tabares, D. L., Lammertink, M., Verga, E. G., Schaaf, A. A., & Nori, J. (۲۰۱۸).

Gone with the forest: Assessing global woodpecker conservation from land use patterns. Diversity and Distributions, ۲۴(۵), ۶۴۰–۶۵۱.

doi:۱۰.۱۱۱۱/ddi.۱۲۷۱۰

Jean-Christophe Vié, Craig Hilton-Taylor, S. N. Stuart(۲۰۰۹)

Wildlife in a Changing World: An Analysis of the ۲۰۰۸ IUCN Red List of Threatened Species

Mahmoudi, S., Sheykhi Ilanloo, S., Keyvanloo Shahrestanaki, A., Valizadegan, N., & Yousefi, M. (۲۰۱۶).

Effect of human-induced forest edges on the understory bird community in Hyrcanian forests in Iran: Implication for conservation and management

doi:۱۰.۱۰۱۶/j.foreco.۲۰۱۶.۱۰.۰۱۱

یوز آسیایی
پیشنهاد سردبیر

سلاخی می‌گریست ، به قناری کوچکی دل‌باخته بود!

بهتر آن است پروژه‌های پر سروصدای تکثیر در اسارت و محصولات تکثیری آن را به‌حساب تلاش برای احیای جمعیت یوزها در طبیعت نگذاریم و دراین‌خصوص در مواجهه با افکار و احساسات عمومی قدری صادقانه و لااقل حرفه‌ای‌تر رفتار نماییم.
متأسفانه، لابی‌های فعال در حوزه حیات‌وحش با دادن نشانی‌های غلط اجازه نمی‌دهند که حقیقت به گوش مسئولان رده‌بالا برسد.

پارادایم انسان
پیشنهاد سردبیر

حذف پارادایم انسان‌محور از مطالعات حیات‌وحش و تنوع زیستی

طبق تعریف علوم مهندسی منابع طبیعی، محیط‌زیست و جنگل، «حیات‌وحش» (wildlife)، به همه‌ی موجودات گیاهی و جانوری که در محیط طبیعی – بدون مداخله‌ی انسان – زندگی می‌کنند، گفته می‌شود. درواقع حیات‌وحش به کلیه‌ی جان‌داران ازقبیل پستان‌داران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان گفته می‌شود که به‌صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان برروی کره‌ی زمین زندگی می‌کنند و آب و خوراک خود را خود تامین می‌کنند.

عدالت زیستی
پیشنهاد سردبیر

وگانیسم: چیستی و چرایی/ محبوبه قلی پور

زمانی که از گیاه‌خواری به‌مثابه یک روش تغذیه‌ی سالمِ دوست‌دارِ محیط‌زیست صحبت می‌کنیم، صرفن از مصرفِ رژیمِ غذاییِ مبتنی‌بر گیاه حرف می‌زنیم؛ اما هنگامی‌که از قایل‌شدن یک حق برای حیوانات سخن می‌گوییم، از «وگانیسم» دفاع می‌کنیم که طبق آخرین تعریف انجمن وگان بریتانیا «فلسفه و روشی از زندگی‌ست که به‌دنبال حذفِ همه‌ی اَشکال استثمار و ظلم به حیوانات برای غذا، پوشاک یا هرچیز دیگری است».

پیشنهاد سردبیر

سرآغاز جنبش جهانی علیه «سموم» و «آفت‌کش‌ها»

در تاریخ تمدن کتاب‌های انگشت‌شماری توانسته‌اند مسیر جهان را تغییر دهند و کتاب «بهار خاموش» یکی از آن کتاب‌های تاریخ‌ساز است. مشاهده‌ی جسم بی‌جان پرندگان در یکی از شهرهای آمریکا که در اثر سم جان خود را ازدست داده بودند، سرآغازی بر نگارش این کتاب توسط «راشل کارسون» در سال ۱۹۶۲ شد. پس‌از جنگ جهانی دوم استفاده‌ی بی‌رویه از سموم شیمیایی آفت‌کش، توجه کارسون را به خود جلب کرد و او را واداشت تا مردم را از اثرات درازمدت سموم آفت‌کش آگاه سازد.

پیشنهاد سردبیر

دست خالی در مقابل تخریبگران

مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست در آستانه آبگیری سد چم‌شیر، پس از اینکه متخصصان و فعالان محیط‌زیست در مورد خطرات زیست‌محیطی آبگیری این سد، انواع بیانیه‌ها را صادر کردند، می‌گویند که نمی‌گذارند تجربه گتوند تکرار شود و صدها هزار تن نمک اراضی پایین‌دست را از بین ببرد. اما چه‌کسی یا نهادی جلوی پروژه‌ای را که کارهای اجرایی آن با سرمایه‌گذاری خارجی 94درصد پیشرفت داشته، می‌گیرد؟

مقالات

بررسی علل ژنتیکی انقراض یوز ایرانی

یوزپلنگ تنها گونه از جنس و زیرخانواده Acinonyx است که روند جمعیت جهانی کاهشی را تجربه میکند. این گونه با تغییرات ژنتیکی پایین شناخته میشود. تمام جمعیتهای زیرگونه یوز آسیایی در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا منقرض شده و ایران آخرین پناهگاه یوز آسیایی در دنیاست. زیرگونه یوز آسیایی در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت در زمره گونه های در آستانه انقراض قرار دارد و به دلیل کاهش شدید تنوع ژنی ناشی از کاهش شدید جمعیت ناشی از تخریب زیستگاه، جدایی جغرافیایی و افزایش درون آمیزی تعداد اندکی از آنها در طبیعت ایران باقیمانده است.