فرزاد علیزاده/ عباس اسکندری فعالان محیط زیست و حقوق حیوانات
🕊️غافلان هم‌سازند،
تنها توفان کودکانِ ناهمگون می‌زاید…
به حکم عقل و شرع، آزار رساندن به زیستمندان عملی غیر انسانی و حرام است. خداوند تبارک و تعالی همانطور که برای زیستمندان حق حیات قائل شده است، برای آنها حق ادامه حیات را هم لحاظ کرده است. به گواهی آیات و سخنان پیشوایان معصوم(ع) حیوانات نیز از ادراک و شعور بهره‌مند و دارای احساسات و عواطف‌اند، و انسانها نیز به عدم آزار و رعایت حقوق آنها مکلف‌اند.
نقل شده است که رسول اکرم (ص) نه تنها پیروان خود را از کشتن و آزار جانداران منع مى‌نمود، بلکه بر مؤمنان و یاران واقعی‌شان توصیه می‌فرمود که حتی از تردد غیر ضروری در شبانگاهان خودداری کرده و یا در صورت لزوم در حین تردد در تاریکی شب مراقب آن باشند تا خدای ناکرده موجب اتلاف حشرات ریز و موجوداتِ کوچک ولو به شکلی ناخواسته و غیرعمدى در زیر پاهایشان نگردند! (ابن دیبع شیبانی، تیسیر الوصول الى جامع الاصول، ج ۴، ص ۳۳۸) چنانکه در همین راستا آورده‌اند که در مسیر فتح مکه، پیامبر رحمت (ص) در معبری در مسیر عبور سپاهیان سگى را مشاهده می‌کنند که زوزه مى‌کشید و به بچه‌هایش شیر می‌داد. ضمن مشاهده‌ی این صحنه آمده است که ایشان به “جُعَیْل بن سُراقه” امر می‌نماید که در کنار آن حیوان بایستد و از او و بچه‌هایش مواظبت کند و مراقب باشد تا مبادا احدی از افراد سپاه به حیوان و بچّه‌هایش، آسیبى برسانند. (“محمدبن‌یوسف‌صالحى‌شامى”، “سبل الهدی والرشاد فى سیره خیر العباد” به تحقیق “شیخ عادل احمد عبدالموجود”، ج ۷، ص ۲۹)
بنا بر آیات و احادیث و روایات متعدد آزار و کشتار بیهوده و وحشیانه‌ی حیوانات در شریعت اسلامی فعلی حرام و رفتاری به غایت غیر انسانی محسوب می‌گردد؛ شلاق زدن، بریدن گوش و دم و مثله نمودن حیوان، جنگ‌اندازی، داغ و درفش، بار اضافی نهادن بر پشت آن، به اسارت درآوردن، تشنگی و گرسنگی دادن به حیوانات، شکار لهوی، سوءاستفاده‌های نمایشی در قالب سیرک و اموری تفریحی و نظایر آن، جملگی در شریعت اسلام افعالی حرام و اعمالی قبیح و شیطانی و نابخشودنی محسوب می‌گردند. بی‌ربط نیست که ذیل اهمیت این امر طی حدیثی دیگر اینچنین روایت شده است: اگر ستمى بر حق حیوانات روا می‌دارید و به خاطر آنچه بر سر آنان می‌آورید، بر شما بخشیده شود؛ یقین بدارید که بسیارى از گناهان و لغزش‌هاى شما از سوی خداوند آمرزیده مى‌شود. چرا که خداوند ملایمت و مدارا کردن را دوست دارد و بر تحقق آن یاری می‌نماید. {لَو غُفِرَ لَکُم ما تَأتونَ إلى البَهائِم لَغُفِرَ لَکُم کَثیرا} (متقی هندی، کنز العمّال، ح ۲۴۹۷۳)
الغرض؛ آزار و کشتار غیرشرعی، غیرعلمی، غیراخلاقی، ظالمانه و بیهوده‌ی حیوانات، علی‌الخصوص حیوانات شهری را که این روزها در کشور از سوی برخی مدیران ناآگاه شهرداری‌ها در حال انجام است (و به نظر می‌رسد با ساخت مستندهای غیر واقعی همچون دومینو در راستای هیولاسازی از حیوانات شهری آغاز شده و با تشویق و حمایت و همدستی طرفداران شکار و شکارفروشی و بعضی مدیران سازمان حفاظت از محیط زیست، دامپزشکی، برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی ، علی الخصوص فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی به شکل فاجعه‌باری ادامه یافته است) را به پای شرع ننویسیم!
از آنجا که پایه و مبانی دین بر عقل استوار است، دین در ترویج تعقّل گامهای مؤثری برداشته است و از این سو، عقل هم نقش بارزی در تقویت دین داشته است و طبیعی است که بین این دو رابطه تنگاتنگی برقرار است. با توجه به رویکرد غیرعلمی و غیراخلاقی که متولیان امر در زمینه ساماندهی حیوانات شهری در پیش گرفته‌اند، به وضوح جایگاه عقل و شرع را زیر سؤال برده‌اند. رویکرد فوق نه تنها ناقض صریح مبانی شرعی می‌باشد، بلکه عملی کاملاً غیرعلمی و ناکارآمد است، باعث به هدر دادن بیت المال و زمینه‌ساز آسیب جدی به روان جامعه میشود، حق و حقوق انسانها را پایمال میکند، موجب گسترش بیماری‌ها و تعارضات شده و در نهایت هیچ‌گونه کنترل جمعیت اتفاق نخواهد افتاد.
آیا وقت آن نشده که دستورالعمل‌های تائید شده جهانی که حاصل تجربه‌های چندین سالۀ کشورهایی است که همچون کشور ما با افزایش جمعیت حیوانات شهری دست به گریبان بوده اما موفق شده‌اند جمعیت حیوانات شهری خود را مدیریت کنند، در دستور کار سازمان‌های متولی امر داخلی قرار بگیرد؟ یا ما همچنان می‌خواهیم همانند چهل سال گذشته از روش منسوخ شده غیرعلمی و بیهودۀ حذف فیزیکی، کشتار و جابجایی سگ‌های بینوا که کوچکترین سهمی در این نابسامانی ندارند متوسل شویم؟
در تمام کشورهای متمدن و پیشرفته، مراجع ذی‌صلاح در خصوص کنترل جمعیت حیوانات شهری به راه‌حل‌های اساسی رسیده‌اند. چرا ما از آنها الگوبرداری نمی‌کنیم و از تجربیاتشان بهره نمی‌گیریم؟
متأسفانه رویکرد و شیوۀ غیرعلمی، غیرشرعی و منسوخی که اتخاذ شده و سال‌های سال است که اصرار به انجام آن در کشور وجود دارد، تبعات تلخی چیزی جز حیف و میل و غارت منابع بیت‌المال و نیز ترویج و اشاعۀ خشونت و افعال حرام در جامعه نخواهد بود!
انتظار می رود که در کشوری با فرهنگ ایرانی اسلامی، در همه بخش‌های مدیریتی و همچنین در بحث مدیریت حیوانات شهری، شاهد گره‌خوردن عقل و شرع باشیم و بیش از این به شیوه سال‌های گذشته، اصرار بر اتلاف بودجه و آسیب به جامعه و تضییع حقوق زیستمندان نداشته باشیم.
