میانکاله برزخ پرندگان مهاجر

از آنجایی که نور در محیط های دریایی مهمترین عامل فتوسنتز،تنظیم دما و نیز توزیع تراکم و فراوانی فیتوپلانگتونها و گیاهان آبزی به خصوص در نواحی کم عمق آب میباشد، لذا تغئیر در میزان شفافیت آب بدلیل وجود فاضلاب شهری و صنعتی عامل تهدید کننده ای برای جوامع حیاتی اکوسیستم محسوب میشود.
تلفات پرندگان مهاجر در میانکاله

هراسناک تر از نابینائی

دیدن است با دوچشم باز

که چه بر سر این سرزمین می آید

(بلاگا دیمیتروا شاعره بلغارستانی)

 

‎زمستان برای میانکاله فصل بدی است ، این ادعا که  اگر در اسمان کشورمان پرنده ی مهاجری میبینیم به لطف وجود پناهگاه حیات وحش میانکاله است واقعیت دارد میانکاله کریدور ورودی پرندگان مهاجر به اسمان ایران است

‎اما چند سالی است که پرندگان مهاجر در میانکاله بطرز مشکوکی تلف میشوند گذشته از شک و شبه هائی که در خصوص عامل اصلی این تلفات وجود دارد طبیعی جلوه دادن این مرگ و میر توسط سازمان دامپزشکی و به تبع آن سازمان محیط زیست بسیار عجیب و غریب است .

‎بخش عمده و قابل توجهی از تلفات پرندگان درحاشیه جنوبی تالاب صرفا در طول حدود ١٠ کیلومتر از بیش از ۶٠ کیلومتر نوار ساحلى جنوب خلیج گرگان حادث شده است.

‎تنها ورودی ابی خلیج گرگان که در شمال شرق پناهگاه قرار دارد از  تنگه ی چاپاخلى است که  به دریای مازندران راه دارد پیشتر ها یک کانال طبیعی بنام کانال خُزینی بخش از پناهگاه را جدا میکرد و قسمت شرقی میانکاله را بنام جزیره اشوراده ، شکل میداد که اکنون بدلیل عقب نشینی آب این کانال نیز خشک شده است

‎چند سال پیش در یک طرح غیر کارشناسی اداره محیط زیست مازندران اقدام به ایجاد دایکت خاکی برای نگهداشت آب در بخش غربی خلیج گرگان و تالاب میانکاله نمود به این بهانه که از خروج و عقب نشینی آب جلوگیری کند!

‎در این  خصوص ، برخی از فعالان مستقل محیط زیست که موضوع تلفات ۵۰ هزار پرنده در میانکاله در سال قبل  را بررسی کرده‌اند معتقدند همین دایکت های خاکی که برای نگهداشت آب در بخش غربی خلیج گرگان و تالاب میانکاله به وجود آمده، با توجه به وزش باد از غرب به شرق، مواج بودن آب را خنثی کرده است و یکی از مهمترین عوامل تشدید  مرگ و میر اخیر پرندگان در میانکاله شده است.

‎این سازمان در طرحی دیگر اقدام به لایروبی (غیرکارشناسی) انهار منتهی به تالاب مورد اشاره نمود که نه تنها برای پناهگاه سودمند نبود بلکه باعث از بین رفتن نیزارهای طبیعی شد و مشکلات پسماند را بیشتر کرد. از آنجایی که نیزارها بمانند یک فیلتر آب را تا حد ممکن آلودگی‌زدایی می‌کردند نبود آنها به دلیل لایروبی غیر کارشناسی موجب آلایندگی بیشتر شده است.

فاضلاب در میانکاله

‎اما دلیل مرگ پرندگان مهاجر در خلیج گرگان و میانکاله چیست؟

‎از شهرستان زاغمرز و بهشهر گرفته تا گلوگاه و در نهایت بندر ترکمن اکثر قریب به اتفاق شهرکهای صنعتی و غیر صنعتی شهرها و روستاهای حاشیه خلیج گرگان فاضلاب صنعتی، شهری و روستائی خود را به قلب تالاب و خلیج گرگان میریزند تنها یکی از کارخانه‌هایی که پساب بدبو و متعفن خود را به تالاب میانکاله سرازیر می‌کند حدود سه دهه پیش در منطقه رستم کلاً تأسیس شد و مدیرانش ادعا می‌کردند که نخستین شرکتی هستند  که مواد سلولزی طبیعی را به جای آزبست استفاده می‌کند.

‎آزبست، که به آن پنبه نسوز یا پشم شیشه هم می‌گویند، ماده‌ای سرطان‌زاست و از نظر محیط‌زیستی بسیار خطرناک به شمار می‌آید. شرکت مذکور ادعا میکرد توانسته  ماده‌ای جایگزین را تولید کند که از صنایع کاغذی گرفته تا صنایع ساختمانی سازگار با محیط‌زیست کاربرد داشته باشد. این خبر مثبت و مایه‌ی خوشحالی بود. اما اکنون مشخص شده است که سالهاست سرازیر شدن پساب بدبو و متعفن این کارخانه (که قرار بود محیط‌زیستی باشد) به تالاب بین المللی میانکاله در قلب ذخیره‌گاه زیست‌کره، خود به بلای جان محیط‌زیست تبدیل شده است.

فاضلاب در میانکاله

‎این پساب خطرناک تنها یکی از صدها نهری است که مواد آلوده‌ی شهری و صنعتی شهرها و روستاهای نوار جنوبی خلیج گرگان، همچون کردکوی، بندر ترکمن، بهشهر، نکا و … را وارد تالاب می‌کند. پساب‌های حاصل از سموم کشاورزی صنعتی،کشتارگاه های مرغ، دامداری‌ها و مزارع پرورش مرغ و ماهی، شهرک‌های صنعتی بهشهر، گلوگاه، بندر ترکمن و…. نیز از دیگر معضلات اساسی پناهگاه حیات‌وحش میانکاله محسوب می‌شوند.

حال در نظر داشته باشید با عقب نشینی اب  در خلیج گرگان و خشک شدن تالاب در بخش جنوبی خلیج گرگان  ،زمین خواری و  تبدیل هزاران هکتار از زمین های تالابی اراضی ملی!  به زمین های کشاورزی ،هزاران هزارر لیتر سم و کود صنعتی و شیمیائی نیز وارد تالاب میانکاله میشود

‎ علاوه بر این، باران‌های اسیدی حاصل از دود نیروگاه برقی شهر نکا را هم باید به فهرست معضلات ِفوق افزود. مگر یک تالاب که بخش عمده‌ای از آن هم خشک شده است، چقدر توان و ظرفیت دارد؟

‎خلیج گرگان به دلیل عمق کم آب محل تغذیه بخش عظیمی از پرندگان مهاجر است که از نرم تنان موجود در گل و لای ساحل کم عمق آشوراده تغذیه میکنند.

‎از آنجایی که نور در محیط های دریایی مهمترین عامل فتوسنتز،تنظیم دما و نیز توزیع تراکم و فراوانی فیتوپلانگتونها و گیاهان آبزی به خصوص در نواحی کم عمق آب میباشد، لذا تغئیر در میزان شفافیت آب بدلیل وجود فاضلاب شهری و صنعتی عامل تهدید کننده ای برای جوامع حیاتی اکوسیستم محسوب میشود.

فاضلاب در میانکاله

‎سال گذشته کارشناسان مستقل حیات وحش همچنین موسسه ی معتبر سم شناسی رازی از تلفات پرندگان مهاجر در میانکاله نمونه گیری و مغز حدود ۵٠ پرنده را مورد ازمایش قرار دادند  و به  نتایجی کاملا متفاوت با ادعای  سازمان دامپزشکی بعنوان بوتیلیسم تنها عامل مرگ و میر پرندگان  دست یافتند نتایج ازمایشهای این افراد وجود وبای پرندگان  را بسیار محتمل و عامل تلفات پرندگان مهاجر میدانند.

‎کارخانه کنسروسازی و کشتارگاه بزرگ مرغ در نزدیکی کانون تلفات (در کنار دیگر پساب های صنعتی) متهمان اصلی این مرگ و میر مشکوک قرار دارند.

‎بنابر این بنظر میرسد سازمان محترم دامپزشکی باید اجازه دهد دستگاه های دولتی و خصوصی  متخصص  و موسسات سم شناسی معتبر به موضوع ورود کرده و لاشه ی پرندگان را مورد ازمایش قرار دهند تا ادعای سازمان دامپزشکی مبنی بر بوتولیسم ثابت شود.

همین گفتگو در خبرگزاری میزان

همین گفتگو در خبرگزاری مهر

 

 

یوز آسیایی
پیشنهاد سردبیر

سلاخی می‌گریست ، به قناری کوچکی دل‌باخته بود!

بهتر آن است پروژه‌های پر سروصدای تکثیر در اسارت و محصولات تکثیری آن را به‌حساب تلاش برای احیای جمعیت یوزها در طبیعت نگذاریم و دراین‌خصوص در مواجهه با افکار و احساسات عمومی قدری صادقانه و لااقل حرفه‌ای‌تر رفتار نماییم.
متأسفانه، لابی‌های فعال در حوزه حیات‌وحش با دادن نشانی‌های غلط اجازه نمی‌دهند که حقیقت به گوش مسئولان رده‌بالا برسد.

پارادایم انسان
پیشنهاد سردبیر

حذف پارادایم انسان‌محور از مطالعات حیات‌وحش و تنوع زیستی

طبق تعریف علوم مهندسی منابع طبیعی، محیط‌زیست و جنگل، «حیات‌وحش» (wildlife)، به همه‌ی موجودات گیاهی و جانوری که در محیط طبیعی – بدون مداخله‌ی انسان – زندگی می‌کنند، گفته می‌شود. درواقع حیات‌وحش به کلیه‌ی جان‌داران ازقبیل پستان‌داران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان گفته می‌شود که به‌صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان برروی کره‌ی زمین زندگی می‌کنند و آب و خوراک خود را خود تامین می‌کنند.

عدالت زیستی
پیشنهاد سردبیر

وگانیسم: چیستی و چرایی/ محبوبه قلی پور

زمانی که از گیاه‌خواری به‌مثابه یک روش تغذیه‌ی سالمِ دوست‌دارِ محیط‌زیست صحبت می‌کنیم، صرفن از مصرفِ رژیمِ غذاییِ مبتنی‌بر گیاه حرف می‌زنیم؛ اما هنگامی‌که از قایل‌شدن یک حق برای حیوانات سخن می‌گوییم، از «وگانیسم» دفاع می‌کنیم که طبق آخرین تعریف انجمن وگان بریتانیا «فلسفه و روشی از زندگی‌ست که به‌دنبال حذفِ همه‌ی اَشکال استثمار و ظلم به حیوانات برای غذا، پوشاک یا هرچیز دیگری است».

پیشنهاد سردبیر

سرآغاز جنبش جهانی علیه «سموم» و «آفت‌کش‌ها»

در تاریخ تمدن کتاب‌های انگشت‌شماری توانسته‌اند مسیر جهان را تغییر دهند و کتاب «بهار خاموش» یکی از آن کتاب‌های تاریخ‌ساز است. مشاهده‌ی جسم بی‌جان پرندگان در یکی از شهرهای آمریکا که در اثر سم جان خود را ازدست داده بودند، سرآغازی بر نگارش این کتاب توسط «راشل کارسون» در سال ۱۹۶۲ شد. پس‌از جنگ جهانی دوم استفاده‌ی بی‌رویه از سموم شیمیایی آفت‌کش، توجه کارسون را به خود جلب کرد و او را واداشت تا مردم را از اثرات درازمدت سموم آفت‌کش آگاه سازد.

پیشنهاد سردبیر

دست خالی در مقابل تخریبگران

مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست در آستانه آبگیری سد چم‌شیر، پس از اینکه متخصصان و فعالان محیط‌زیست در مورد خطرات زیست‌محیطی آبگیری این سد، انواع بیانیه‌ها را صادر کردند، می‌گویند که نمی‌گذارند تجربه گتوند تکرار شود و صدها هزار تن نمک اراضی پایین‌دست را از بین ببرد. اما چه‌کسی یا نهادی جلوی پروژه‌ای را که کارهای اجرایی آن با سرمایه‌گذاری خارجی 94درصد پیشرفت داشته، می‌گیرد؟

مقالات

بررسی علل ژنتیکی انقراض یوز ایرانی

یوزپلنگ تنها گونه از جنس و زیرخانواده Acinonyx است که روند جمعیت جهانی کاهشی را تجربه میکند. این گونه با تغییرات ژنتیکی پایین شناخته میشود. تمام جمعیتهای زیرگونه یوز آسیایی در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا منقرض شده و ایران آخرین پناهگاه یوز آسیایی در دنیاست. زیرگونه یوز آسیایی در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت در زمره گونه های در آستانه انقراض قرار دارد و به دلیل کاهش شدید تنوع ژنی ناشی از کاهش شدید جمعیت ناشی از تخریب زیستگاه، جدایی جغرافیایی و افزایش درون آمیزی تعداد اندکی از آنها در طبیعت ایران باقیمانده است.