روزنامه رسالت/گروه اجتماعی
جان‌باختن ۲۳۱۴پرنده در میانکاله خبرساز شده و امسال هم مانند سال گذشته این تالاب، میزبان امنی برای پرندگان مهاجر نبوده است. سازمان دامپزشکی از سم بوتولیسم به‌عنوان عامل احتمالی مرگ‌ومیر نام می‌برد و کنشگران محیط‌زیست به این مسئله با دیده تردید می‌نگرند و این تراژدی ادامه همان اتفاقی است که سال قبل هم رخ داد و بیش از ۵۰ هزار پرنده در تالاب میانکاله جان باختند و مقام‌های رسمی در مورد علت مرگ‌ومیر پرندگان مهاجر میانکاله به مواردی چون مسمومیت بوتولیسم یا وقوع آنفلوآنزای فوق حاد اشاره کردند و سازمان دامپزشکی کشوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، با صراحت و اطمینان، علت تلفات پرندگان در میانکاله را سم بوتولیسم عنوان کردند.
عقب‌نشینی‌آب‌درتالاب‌میانکاله شرایط ایجاد سم بوتولیسم را فراهم کرد!
گفته می‌شود «بوتولیسم»، «سمی است که توسط یک باکتری به نام «کلوستریدیوم بوتولینوم» ایجاد می‌شود و پرندگان با بلع گیاهان یا حیوانات آلوده به این سم فلج شده و جان خود را از دست می‌دهند» و میانکاله که به‌عنوان یک منطقه حفاظت‌شده، پناهگاهی برای حیات‌وحش و پرندگان مهاجر به شمار می‌رود، به قتلگاه این پرندگان تبدیل‌شده و معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی، روز جمعه، ۱۷ بهمن‌ماه، ضمن اشاره به افزایش آمار تلفات پرندگان در تالاب میانکاله گفته که پس از بررسی لاشه‌های پرندگان، ابتلای آن‌ها به آنفلوآنزای فوق حاد و نیوکاسل رد شد و علت مرگ آن‌ها مانند سال گذشته سم بوتولیسم است.
بهمن نقیبی معتقد است، عقب‌نشینی آب در تالاب میانکاله شرایط ایجاد سم بوتولیسم را فراهم کرده و اگر این تالاب احیا نشود، تلف شدن پرندگان ممکن است سال‌ها تکرار شود. سال قبل پس از طرح این ادعا، برخی از صاحب‌نظران «با استناد به ضایعات پاتولوژیک موجود در لاشه این پرندگان احتمال مسمومیت بوتولیسم را رد کردند». این موضوع را خبرگزاری تسنیم منتشر کرد و بعد هم از قول «کامران مدانلو»، دامپزشک متخصص بیماری‌های طیور نقل کرد، در دستگاه گوارش پرندگانی که کالبدگشایی کردیم چنین نشانه‌هایی که احتمال بوتولیسم را تقویت کند وجود نداشت.
امسال هم انتشار خبر مرگ دسته‌جمعی پرندگان با عنوان مشابه و تأکید بر مسمومیت مجدد پرندگان با سم بوتولیسم مقرون به‌واقع نیست. اسماعیل کهرم بوم‌شناس و فعال شناخته‌شده محیط‌زیست و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست دراین‌باره عنوان کرده است: «از قول من تیتر بزنید؛ دروغ بزرگ میانکاله».
عوامل انسانی و تضاد منافع علت مرگ پرندگان
این فعال محیط‌زیست ضمن عمدی دانستن مرگ‌ومیر امسال پرندگان در تالاب میانکاله اشاره‌کرده: «عوامل انسانی و تضاد منافع باعث مرگ پرندگان در این تالاب شده است. سموم در تالاب میانکاله از نوع بوتولیسم نیست و سم بوتولیسم در دریاچه تشکیل نمی‌شود، بلکه در کنسروهایی سربسته تولید می‌شود، چون باید در محیط بدون هوازی تولید و رشد کند. از طرفی ایران بیش از ۲۰۰ تالاب دارد. چرا بوتولیسم در تالاب‌های دیگر تولید نمی‌شود».
او در ادامه ضمن تشریح وضع این تالاب بیان کرده است: «در تالاب میانکاله شکارچیان، صیادان، گله‌داران، کشاورزان، مأموران محیط‌زیست، در حال فعالیت هستند. در اغلب مواقع این افراد باهم تضاد منافع پیدا می‌کنند. مثلامحیط‌بان تور صیاد را که حدود یک و نیم میلیون قیمت دارد، ضبط می‌کند، آن‌هم دست به انتقام می‌زند و این فجایع زیست‌محیطی به بار می‌آید».
اظهار بی‌اطلاعی نسبت به علت اصلی
روز گذشته حسینعلی ابراهیمی کارنامی- مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران در گفت‌وگو با «فارس» نسبت به علت اصلی مرگ‌ومیر پرندگان اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته، دقیقامعلوم نیست که داستان چیست، اما پیگیر هستیم و حتمادر این زمینه اطلاع‌رسانی لازم صورت می‌گیرد. ابراهیمی، امکان عمدی بودن هزاران مرگ پرنده در تالاب میانکاله را نادرست خوانده و تأکید کرده، ما همچنان در حال جمع‌آوری هستیم و سازمان دامپزشکی و محیط‌زیست هم وجود دارند. با توجه به وضعیت تلفات و نامشخص بودن علت مرگ‌ومیر، عوامل ثانویه در حال بررسی است. ما همچنین ابعاد این حادثه تلخ را بررسی می‌کنیم و حتمادلیل اصلی تلفات پرندگان را اعلام می‌کنیم.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست در پاسخ به این پرسش که برخی می‌گویند احتمالا آب از سوی برخی شکارچیان و صیادان غیرمجاز مسموم شده است و همین امر باعث هشدار در پرندگان شده، توضیح داده است: «ما تمامی موارد را بررسی می‌کنیم و اگر موضوعی به دست بیاید حتمادر اختیار دستگاه قضا قرار می‌گیرد و با متخلفان برخورد می‌شود. اما سال گذشته هم ادعاهایی در این زمینه وجود داشت که به نتیجه نرسید و فقط در حد ادعا بود».
میانکاله تنها سنگر باقی‌مانده پرندگان مهاجر
در همین رابطه با «محمدعلی یکتانیک» از فعالان محیط‌زیست به گفت‌وگو پرداختیم تا دیدگاه خود را در این زمینه ارائه کند. او به «رسالت» می‌گوید: «وقتی مشکلی حل نمی‌شود، طبیعتا تکرار خواهد شد، سال قبل هم سازمان دامپزشکی تلاش کرد، موضوع را طبیعی جلوه داده و تقصیرها را به گردن تالاب و سم بوتولیسم بیندازد، البته نمونه‌هایی در دنیا بوده که این اتفاق افتاده و همه می‌دانند این نمونه‌ها وجود داشته و در قاره‌های مختلف، چنین سمی باعث تلفات پرندگان بسیاری شده است اما باکتری‌ای که این سم را تولید می‌کند، یک باکتری گرمادوست است و فعالیتش هیچ ربطی به شوک دمایی و توجیهاتی که می‌آورند، ندارد. اپتیموم فعالیت باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم، ۲۴ تا ۳۶ درجه سانتی‌گراد است و بدون استثناء در تمام نقاط جهان که این بیماری در تالاب‌ها آمده، فصل تابستان بوده است، طبق مطالعات و مقاله‌ای که اخیرامنتشرشده و مربوط به کره جنوبی در سال ۲۰۱۷ است، تأیید شده این بیماری بازهم در تابستان شیوع پیداکرده، بنابراین چنین ادعایی در مورد میانکاله باطل است. سال قبل هم سازمان دامپزشکی نوع سم را اعلام نمی‌کرد، درحالی‌که ما چهار نوع تیپ توکسین برای بوتولیسم داریم و از طرفی، هرگز روش کار را اعلام نکرده‌اند که ما بر اساس این روش‌ها و پایش‌ها و آزمایش‌ها به این نتیجه رسیده‌ایم که عامل این فاجعه فعالیت باکترى بی‌هوازی و سم بوتولیسم است. یکسری پارامترهایی موجود است که باید انجام شود تا بتوان علت معضل را سم بوتولیسم اعلام کرد، اما ما به‌درستی می‌دانیم که علت تلفات، «پاستورلوز» یا وبای پرندگان است و این‌که چرا چنین موضوعی را مخفی می‌کنند، جای سؤال دارد و ما پیگیریم که مراجع قضائی و سازمان بازرسی کل کشور ورود کنند تا جلوی این جنایت علیه میراث جهانی و میراث طبیعی را بگیرند».
این فعال محیط‌زیست در ادامه تشریح می‌کند: «میانکاله تنها سنگر باقی‌مانده پرندگان مهاجر در شمال و مرکز کشور ماست و پرونده پرندگان مهاجر با نابودى این منطقه بسته خواهد شد. این‌که هنوز در آسمان کشورمان، پرنده مهاجر می‌بینیم، به خاطر وجود میانکاله است اما میانکاله با لاپوشانی‌ها در حال نابود شدن است،
در حاشیه خلیج میانکاله واحدهای کشتارگاهی داریم که پساب این واحدها، مستقیم وارد تالاب می‌شود. تالاب یا خلیج میانکاله یک محدوده بسته است و تهویه آبی ندارد، فقط از سمت شمال شرق آنکه شهرستان بندر ترکمن است، خلیج میانکاله از طریق یک کانال به دریای خزر وصل می‌شود. مابقی آن بسته است. وقتی واحدهای کشتارگاهی عظیم، پساب کشتار همه نوع مرغی را روانه تالاب می‌کنند، بیمارى به پرندگان وحشى منتقل می‌شود و وبا می‌گیرند. سال گذشته در مؤسسه رازی مطالعه‌ای روى لاشه‌ها صورت گرفت و «پاستورلوز» یا وباى پرندگان بر روی
صد درصد نمونه‌هاى مغز پرندگان محرز شد اما نمی‌گذارند حقیقت روشن شود، سال گذشته نزدیک به ۱۰۰ هزار پرنده مهاجر جان باختند که گفته شد ۵٠ هزار و دوباره این فاجعه در حال تکرار است. قطعادرنتیجه استمرار این وضعیت گونه‌ها به سمت انقراض پیش می‌روند که البته رفته‌اند و این بیماری شوخی ندارد».
مسئله پساب از سم ریختن توسط عده‌ای شکارچى خطرناک‌تر است/ همه مدارک وبای پرندگان را اثبات می‌کند
یکتانیک تأکید می‌کند: «دروغ بوتولیسم را نمی‌توان باور کرد، چون این بیماری مربوط به تابستان است و اگر چنین ادعایی درست باشد، اولین بار است که این بیماری در وسط زمستان اتفاق افتاده، اثرات بالینی وبای پرندگان و نحوه مرگ آنان، الگویی دارد و بال‌ها به شکل شیروانی به پشت پرنده جمع می‌شود و سر حالت فلج پیداکرده و به اطراف حرکت می‌کند و تمام پرندگانی که در میانکاله در حال جان دادن هستند و مستند هم شده است، همین الگوی مرگ رادارند. مشخص نیست که چرا بی‌وقفه صرفابوتولیسم به‌عنوان عامل تلفات وسیع پرندگان مطرح می‌شود، البته دلیلش این است که کشتارگاه‌ها منبع درآمد قابل‌توجهی دارند و به باور بنده این ادعا که برخی مطرح می‌کنند داخل میانکاله سم ریخته‌اند، درست نیست، چون به این وسعت نمی‌توان سم ریخت و باید میلیاردها تومان برای خرید سم هزینه کرد. بنابراین مسئله پساب مرغداری‌هاست. این پساب کشنده که بیماری مرگبار «پاستورلوز» را وارد می‌کند، از ریختن سم خطرناک‌تر است. این‌که شکارچی‌ای برای انتقام‌گیری، سم می‌ریزد درنهایت شعاع کوچک ۱۵-۱۰متری را مسموم کرده و از بین می‌برد نه یک خلیج ۶۸ هزار هکتاری را. ما مطمئنیم که بوتولیسم نیست، هم آزمایش‌ها به این نتیجه رسیده‌اند و هم اثرات بالینی و الگوی مرگ و فلج شدن پرندگان، وبا را اثبات می‌کند. سال قبل با توجه به فشار رسانه‌ها، الگوی سم را مشخص کردند و امسال هم وضعیت
به همین ترتیب است و روش کار را ارائه نکرده‌اند و صرفایکسری اطلاعات ضدونقیض را در اختیار رسانه‌ها قرار داده‌اند. در کمال تأسف برای کشتارگاهی که شاید ۲۰۰ میلیاردتومان ارزش داشته باشد، در حال از دست دادن میانکاله هستیم. ما در جهان از طریق یونسکو باید جوابگو این وضعیت باشیم، این تالاب عنوان جهانى ذخیره زیست‌کره را داراست . از این ذخیره‌گاه‌ها در سطح دنیا، تعداد محدود و مشخصى وجود دارد و ثبت جهانى شده است، میانکاله عضو رامسر سایت نیز هست که قدیمی‌ترین و معتبرترین معاهده حفاظت در دنیاست. میانکاله جای کمی نیست. حساس‌ترین پرندگان به وبا، همین فلامینگو و چنگر هستند و بعد اردک سرسفید که گونه درخطر انقراض جهانی است اما به دلیل یکسری محافظه‌کاری‌ها و مصلحت‌اندیشی‌ها، شرایط میانکاله بسیار نگران‌کننده شده است، موضوعی به نام مصلحت نباید بر قانون، اولا باشد. همه شواهد و مدارک وبای پرندگان را اثبات می‌کند اما مصالح، مانع بیان حقیقت شده است و ما امسال به هر قیمتى حقیقت را روشن خواهیم کرد».
